Jak wypowiedzieć amatorski zakaz konkurencji prezesa Orlenu w 60 sekund?
Jeśli jesteś członkiem zarządu, dyrektorem czy po prostu menedżerem i negocjujesz swoje zatrudnienie w spółce to pamiętaj NIGDY nie podpisuj takiego kontraktu, jaki podpisał prezes zarządu Orlen S.A. Daniel Obajtek.
Dlaczego?
Bo w bardzo prosty sposób będzie można pozbawiać Cię odszkodowania z zakazu konkurencji.
Do napisania tego wpisu zainspirował mnie artykuł dziennikarki money.pl Pani Katarzyny Bartman zatytułowany „Bajeczna odprawa Daniela Obajtka. Ale prezes Orlenu może jej nie dostać”
W swej publikacji Pani Katarzyna prezentuje „Złote parasole w Orlenie”. Należy do nich m.in. odszkodowanie z zakazu konkurencji w wysokości sześciokrotności miesięcznego wynagrodzenia.
Autorka publikacji zastanawia się, czy spółka będzie musiała je wypłacić.
Powołuje się na dokument „Zasady nadzoru właścicielskiego nad spółkami z udziałem Skarbu Państwa”.
Jest w nim napisane m.in. że odprawy i odszkodowania nie należą się członkom zarządów państwowych spółek którzy:
- popełnili pospolite przestępstwo potwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu,
- działali świadomie na szkodę spółki lub
- podejmowali decyzje bez zgody rady nadzorczej.
Ale czy rzeczywiście pozbawienie bajecznego odszkodowania za zakaz konkurencji wymaga aż prawomocnego wyroku Sądu czy wykazania działania na szkodę spółki?
To mogłoby przecież bardzo długo trwać!
Bajeczne odszkodowanie Daniela Obajtka z zakazu konkurencji łatwe do wypowiedzenia?
Zobacz jaki błąd popełnił prezes Orlenu podpisując swój zakaz konkurencji
Musisz wiedzieć, że „Zasady nadzoru właścicielskiego nad spółkami z udziałem Skarbu Państwa” to nie akt prawny, a takie wytyczne.
W 2017 r. podpisała je ówczesna premier rządu Beata Szydło, w 2022 r. aktualizacji dokonał p. Mateusz Morawiecki. Załącznikiem do nich jest tzw. wzorcowa umowa o świadczenie usług zarządzania. Rekomendowano, aby była zawierana z członkami zarządu spółek Skarbu Państwa.
Niemniej bardzo często również w innych spółkach, nie-państwowych stosuje się ten wzór dla menedżerów.
Jest on bowiem łatwy do pozyskania w zasobach Internetu, korzystny dla spółek, ale niekorzystny dla menedżerów.
Zatem, jeśli Tobie zostanie zaproponowana taka umowa, to koniecznie zwróć uwagę na następujący zapis:
§ 12.
Zakaz konkurencji po ustaniu Funkcji1. Zarządzający zobowiązuje się, że po rozwiązaniu Umowy, w okresie 6 miesięcy6 od dnia
ustania pełnienia przez niego Funkcji, pod warunkiem pełnienia przez niego Funkcji przez okres co najmniej 3 miesięcy, nie będzie prowadził działalności konkurencyjnej, o której mowa w § 11 Umowy, wobec Spółki lub podmiotów zależnych od Spółki, w ramach grupy kapitałowej w rozumieniu art. 4 pkt 14 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (dalej: „Zakaz Konkurencji po ustaniu Funkcji”).
2. Z tytułu przestrzegania Zakazu Konkurencji po ustaniu Funkcji, Zarządzającemu przysługuje odszkodowanie w łącznej wysokości obliczonej jako ____-krotność (słownie: ___________) miesięcznego Wynagrodzenia Stałego. Odszkodowanie to, w części przypadającej na dany miesiąc, będzie płatne w 6 (sześciu) miesięcznych ratach, do _____ dnia następnego miesiąca. Warunkiem dokonania wypłaty jest złożenie Spółce przez Zarządzającego oświadczenia, o którym mowa w ust. 8, w terminie do _____dnia miesiąca następującego po miesiącu, za który przysługuje odszkodowanie.
3. Zakaz Konkurencji po ustaniu Funkcji nie dotyczy przypadku, gdy przed upływem terminu, na jaki został ustanowiony, Zarządzający podjął się pełnienia funkcji w spółce, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 7 ustawy z dnia 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami lub w podmiocie zależnym od Spółki w ramach grupy kapitałowej w rozumieniu art. 4 pkt 14 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. W takim przypadku prawo do odszkodowania wygasa z dniem podjęcia pełnienia funkcji.
4. Umowa w części określonej w niniejszym paragrafie może być rozwiązana w każdym czasie na mocy porozumienia Stron, zawartego na piśmie pod rygorem nieważności oraz określającego zakres i termin rozwiązania Umowy. W takim przypadku prawo do odszkodowania wygasa z dniem rozwiązania Umowy w tym zakresie.
5. Umowa w części określonej w niniejszym paragrafie może być także rozwiązana w każdym czasie za wypowiedzeniem złożonym przez Spółkę w formie pisemnej, ze skutkiem natychmiastowym, w przypadku naruszenia przez Zarządzającego Zakazu Konkurencji po ustaniu Funkcji w postaci podjęcia działalności konkurencyjnej lub za 14-dniowym okresem wypowiedzenia w każdym czasie.
Zatem, jeśli prezes Orlenu podpisał umowę rekomendowaną przez „Zasady nadzoru właścicielskiego nad spółkami z udziałem Skarbu Państwa” to w bardzo prosty sposób można pozbawić go odszkodowania.
Dlatego nie trzeba czekać do ewentualnego prawomocnego wyroku.
Bez wątpienia wystarczy wypowiedzieć zakaz konkurencji z zachowaniem 14-dniowego okresu wypowiedzenia! Jest to możliwe w każdym czasie – zgodnie z powyżej zacytowanym zapisem kontraktu.
Przygotowanie wypowiedzenia zakazu konkurencji zajmie mniej niż 60 sekund 🙂
Zakaz konkurencji, który Cię ochroni i będzie stanowił realną poduszkę finansową – z zapisu tego z sukcesem korzystają moi Klienci
Zadbaj, aby w Twojej umowie znalazł się inny zapis:
W związku z tym, że Menadżer (Członek Zarządu) posiada dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić Spółkę na szkodę, Strony zgodnie oświadczają, że zobowiązany On będzie do powstrzymywania się od prowadzenia działalności konkurencyjnej w rozumieniu § ….. niniejszej umowy w okresie …. miesięcy po wygaśnięciu lub rozwiązaniu niniejszej umowy, bez możliwości wypowiedzenia, odstąpienia czy zwolnienia z zakazu konkurencji, przez którąkolwiek ze Stron.
Wiesz dlaczego to takie ważne?
Jeśli umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku prawnego łączącego Cię ze spółką zawiera możliwość wypowiedzenia jej lub odstąpienia przez spółkę wiele ryzykujesz!
Po odwołaniu Cię z zarządu zostawiasz spółce furtkę do wypowiedzenia Ci umowy o zakazie konkurencji.
Nie otrzymasz wówczas zagwarantowanego Ci odszkodowania, które wynika z tej umowy.
A już wkrótce o tym, jak łatwo można pociągnąć do Odpowiedzialności członków zarządów Spółek Skarbu Państwa!
Przeczytaj też koniecznie:
Ustawowy zakaz działalności konkurencyjnej
Członek Zarządu nie ma możliwości zajmowania się interesami konkurencyjnymi wobec aktualnej spółki bez wyrażenia przez nią zgody na taką działalność.
Zgodę w imieniu spółki może wyrazić organ uprawniony do powołania na członka Zarządu. To jest odpowiednio wspólnicy podejmujący uchwałę w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz rada nadzorcza w spółce akcyjnej.
Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz statut spółki akcyjnej mogą ustanowić inny organ władny do tego, by móc wyrazić zgodę na prowadzenie przez członka Zarządu działalności konkurencyjnej.
Zakaz konkurencji członka zarządu w kodeksie handlowym
Art. 211 kodeksu spółek handlowych odnośnie spółki z o.o. mówi wprost:
§ 1. Członek zarządu nie może bez zgody spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej lub jako członek organu spółki kapitałowej bądź uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu. Zakaz ten obejmuje także udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania przez członka zarządu co najmniej 10% udziałów lub akcji tej spółki albo prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu.
§ 2. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, zgody udziela organ uprawniony do powołania zarządu.
Analogiczny artykuł kodeksu spółek handlowych (380) dotyczący spółek akcyjnych:
§ 1.Członek zarządu nie może bez zgody spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej lub jako członek organu spółki kapitałowej bądź uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu. Zakaz ten obejmuje także udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej, w przypadku posiadania w niej przez członka zarządu co najmniej 10% udziałów albo akcji bądź prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu.
§ 2. Jeżeli statut nie stanowi inaczej, zgody udziela organ uprawniony do powoływania zarządu.
Pełne lub ograniczone zezwolenie na prowadzenie działalności konkurencyjnej
Samo zezwolenie na prowadzenie działalności konkurencyjnej może być pełne lub ograniczone.
- Zgoda pełna udzielona przez spółkę daje możliwość podejmowania czynności konkurencyjnych bez ograniczenia czasowego jak i rodzajowego.
- Natomiast w przypadku uzyskania zgody ograniczonej najczęściej wskazuje się wyraźnie rodzaj i zakres działalności konkurencyjnej, dlatego też ważne jest zadbanie o treść udzielonej zgody.
Ustawodawca określił zakres czynności, które uznawane są za działalność konkurencyjną. I tak zakaz konkurencji ustanowiony dla członków Zarządu obejmuje zakaz:
- zajmowania się interesami konkurencyjnymi,
- uczestniczenia w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej lub jako członek organu spółki kapitałowej, jak też zakaz uczestniczenia w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu,
- udziału w konkurencyjnej spółce kapitałowej, w przypadku posiadania w niej przez członka Zarządu co najmniej 10% udziałów albo akcji bądź prawa do powołania co najmniej jednego członka Zarządu.
Co należy rozumieć pod pojęciem interesu konkurencyjnego?
Problematykę związaną z rozumieniem pojęcia „interesu konkurencyjnego” wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 lipca 2014 r. w sprawie o sygn. II CSK 627/13:
Jako interes konkurencyjny w rozumieniu art. 211 § 1 k.s.h. należy zakwalifikować nie tylko wykonywanie pracy lub usług na rzecz podmiotu prowadzącego działalność konkurencyjną. Ale także takie zachowania członka zarządu, które mogą niekorzystnie wpływać na sytuację majątkową spółki:
- ułatwianie takiemu podmiotowi prowadzenia działalności gospodarczej,
- doradzanie,
- dostarczanie towarów,
- udzielanie kredytów,
- przekazywanie informacji o kontrahentach spółki czy metodach produkcji,
Taka sytuacja tym bardziej zachodzi, gdy członek zarządu zawiera z takim podmiotem umowę o świadczenie usług, które są już częściowo wykonane a częściowo wykonywane przez reprezentowaną spółkę, niosącą dla niej niekorzystne skutki finansowe.
Jak widać pojęcie podejmowania interesów konkurencyjnych przez członka Zarządu jest dosyć szerokie i obejmuje nie tylko podejmowanie określonych działań konkurencyjnych, ale też dotyczy innych zachowań, które mogą oddziaływać na stan finansowy spółki.
Co istotne, działania konkurencyjne nie muszą wcale przynosić członkowi Zarządu zarobku, a mogą być działaniami podejmowanymi nieodpłatnie.
Z pojęciem interesu konkurencyjnego ściśle wiąże się pojęcie spółki konkurencyjnej. Za którą, biorąc pod uwagę chociażby treść wyroku przywołanego powyżej, należy uznać spółkę, która konkuruje na tym samym rynku w zakresie produkcji, usług czy handlu.
Reasumując – i to jest bardzo ważne – można być członkiem Zarządu w dwóch spółkach, które są konkurencyjne wobec siebie pod warunkiem uzyskania zgody spółki, której jest się aktualnie członkiem Zarządu.
Nie ma natomiast żadnych przeszkód, aby być członkiem Zarządu w dwóch czy większej ilości spółkach, które nie są wobec siebie w żaden sposób spółkami konkurencyjnymi. Jeśli oczywiście starczy nam sił i czasu☺
Przeczytaj też koniecznie:
Odpowiedzialność za naruszenie zakazu konkurencji
Bez wątpienia jeżeli zakaz konkurencji zostanie naruszony to spółka, od której zgody na prowadzenie działalności konkurencyjnej nie otrzymano bądź ją przekroczono może pociągnąć członka Zarządu do odpowiedzialności odszkodowawczej za szkodę. Mówią o tym przepisy art. 293 k.s.h. (spółka z o.o.) i 483 k.s.h. (spółka akcyjna).
Na tego rodzaju odszkodowanie składać się będzie strata poniesiona przez spółkę np. w postaci wysokości wynagrodzenia za okres, kiedy podejmowano prace na rzecz spółki konkurencyjnej oraz utracone korzyści. Np. w postaci wartości umowy jaką spółka utraciła na rzecz spółki konkurencyjnej w wyniku działań członka Zarządu.
Co ważne, jeżeli spółka nie wytoczy powództwa o naprawienie wyrządzonej jej szkody w terminie roku od dnia ujawnienia czynu wyrządzającego szkodę, to każdy odpowiednio wspólnik, akcjonariusz lub osoba, której służy inny tytuł uczestnictwa w zyskach lub podziale majątku, może wnieść pozew o naprawienie szkody wyrządzonej spółce.
Ewentualny brak winy musi udowodnić członek zarządu
Spółka nie ma potrzeby wykazywania winy członka zarządu w prowadzeniu działalności konkurencyjnej w związku z naruszeniem zasad.
KSH przyjął tu domniemanie, że jeżeli członek zarządu narusza ustawowy zakaz konkurencji, to robi w sposób zawiniony.
Jeżeli członek zarządu chce uwolnić się od odpowiedzialności, musi wykazać brak winy po swojej stronie. Albo podważyć wysokość szkody wykazaną przez spółkę.
Pozywając członka zarządu spółka zobowiązana jest jedynie do wykazania faktu prowadzenia przez niego działalności konkurencyjnej z naruszeniem zasad oraz szkody, która z tego wynika.
Przedawnienie roszczeń wobec członka Zarządu
Roszczenie spółki o naprawienie szkody przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym spółka dowiedziała się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
Co istotne, w każdym przypadku roszczenie przedawnia się z upływem dziesięciu lat w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub pięciu lat w przypadku spółki akcyjnej od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę.
Najczęstsze pytania dotyczące zakazu konkurencji członka zarządu
Za co odpowiada członek zarządu?
Zgodnie z art. 293 i 483 KSH członkowie zarządu i rady nadzorczej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej odpowiadają wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu spółki, chyba że nie ponoszą winy.
Do jakiej kwoty odpowiada członek zarządu?
Ograniczona odpowiedzialność w spółce z o.o. dotyczy przede wszystkim wspólników, którzy ryzykują tylko swoim wkładem do spółki. Natomiast członek zarządu spółki może odpowiadać całym swoim majątkiem za jej zobowiązania, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna.
Masz pytania?
Masz pytania w zakresie działalności konkurencyjnej zarządu spółki? Skontaktuj się ze mną!
Monika Drab
radca prawny
***
Kontrakt menedżerski – czym jest i kiedy warto go zawrzeć?
Sposoby zatrudniania kadry kierowniczej (dyrektorów, prezesów, członków zarządu) w spółkach rodzą w praktyce wiele pytań.
Na jakiej bowiem podstawie najkorzystniej zatrudnić kadrę kierowniczą? Czym różni się umowa o pracę od kontraktu menedżerskiego?
Czy z osobami zarządzającymi firmą zawierać w ogóle jakieś dodatkowe umowy, czy też ograniczyć się do samego aktu powołania do zarządu spółki?
Sprawdź, jakie rozwiązanie jest korzystniejsze… [Czytaj dalej…]
***
Naukowe ujęcie zakazu działalności konkurencyjnej członka zarządu znajdziesz tutaj>>
Poczytaj też o: