Kiedy i jak decyzje podejmowane w granicach uzasadnionego ryzyka chronią członka zarządu – praktyczne wskazówki i zaawansowana checklista.
Business Judgement Rule – tarcza ochronna, a nie magiczna formuła
Od 13 października 2022 r. w polskim prawie handlowym obowiązuje zasada biznesowej oceny sytuacji (Business Judgement Rule – BJR) – zapisana w art. 293 § 3 KSH (sp. z o.o.) i art. 483 § 3 KSH (S.A.)
Umożliwia ona wyłączenie odpowiedzialności członka organu spółki za decyzję, która – choć po fakcie okazała się błędna – została podjęta w granicach uzasadnionego ryzyka, w oparciu o adekwatne informacje i analizy.
Co się dzieje, gdy uchwała o absolutorium nie przejdzie?
Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników (ZZW) lub Zwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy (ZWZA) już za nami.
Porządek obrad zrealizowany, uchwały głosowane – i jedna z najważniejszych dla członków zarządu nie została podjęta: uchwała o udzieleniu absolutorium.
Nie przepadła w głosowaniu – po prostu nie została przegłosowana z powodu głosów się wstrzymujących.
Co to oznacza? Czy temat jest zamknięty? Zdecydowanie nie.
Poniżej tłumaczę, co w takiej sytuacji należy zrobić.
Co mówi prawo o absolutorium dla zarządu?
W przypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółek akcyjnych kodeks spółek handlowych (KSH) przewiduje obowiązek podejmowania uchwał absolutoryjnych podczas zwyczajnego zgromadzenia.
Dla spółki z o.o.:
art. 231 § 2 pkt 3 KSH:
Zwyczajne zgromadzenie wspólników rozpatruje i zatwierdza sprawozdanie zarządu (…) oraz podejmuje uchwały w sprawie udzielenia absolutorium członkom organów spółki z wykonania przez nich obowiązków.
Wielu członków zarządu błędnie zakłada, że jeśli w spółce prokurent działa łącznie z członkiem zarządu, to mamy do czynienia z prokurą łączną.
Tymczasem to dwa zupełnie różne pojęcia, których pomylenie może skutkować:
Kwestionowaniem skuteczności umocowania prokurenta – sądy i kontrahenci mogą uznać, że nie działa on jako prokurent, lecz jako zwykły pełnomocnik, co ogranicza jego uprawnienia.
Ryzykiem odpowiedzialności odszkodowawczej członków zarządu za błędy w reprezentacji (art. 293 KSH) – jeśli spółka poniesie szkodę w związku z wadliwym umocowaniem prokurenta.
Problemami bankowymi i rejestrowymi – np. odmowa dokonania czynności przez notariusza lub bank, który zakwestionuje konstrukcję wpisu prokury mieszanej w KRS.
Dlaczego temat jawności wynagrodzeń staje się kluczowy?
Od 24 grudnia 2025 r. wejdą w życie nowe przepisy Kodeksu pracy, które zrewolucjonizują podejście do wynagrodzeń w procesach rekrutacyjnych.
Nowelizacja nakłada na pracodawców obowiązek podawania w ogłoszeniach o pracę proponowanego wynagrodzenia dla kandydatów.
Choć zmiana pozornie dotyczy tylko działów HR i rekrutacji, w rzeczywistości będzie wymagała strategicznego przygotowania całej organizacji, w tym przede wszystkim członków zarządu odpowiedzialnych za politykę wynagrodzeń, compliance i komunikację wewnętrzną.
Jawność wynagrodzeń – na czym polegają nowe obowiązki?
1. Obowiązek ujawnienia wynagrodzenia w ofertach pracy
Każda oferta zatrudnienia będzie musiała zawierać informację o proponowanym wynagrodzeniu. Obejmuje to zarówno pensję zasadniczą, jak i inne składniki wynagrodzenia, np. premie, dodatki czy świadczenia.
Co istotne, informacje te będą musiały być sformułowane w sposób jasny i neutralny płciowo, aby nie prowadzić do bezpośredniej lub pośredniej dyskryminacji.
Niby prosta sprawa: odwołujemy i „do widzenia!”. A jednak odwołanie członka zarządu jest źródłem wielu błędów i kontrowersji. Jest też jedną z fraz bardzo często wpisywanych do wyszukiwarki google.
Użytkownicy Internetu pytają się:
Kto odwołuje zarząd spółki? Kto może odwołać zarząd spółki?
Zatem, temat jest gorący i zazwyczaj palący.
Jednak jedno, to poprawnie odwołać członka zarządu a drugie, to spróbować zabezpieczyć się przed odwołaniem.
Zastrzeżenie jest takie: tytuł publikacji mówi o prezesie zarządu, ale oczywiście wszystko co przedstawiam dotyczy wiceprezesów i innych członków zarządu bez tytułu „prezesowskiego”.
Niewątpliwie, jako członkowie Zarządu zawieramy wiele umów. Jak je zabezpieczać najlepiej dla naszej spółki będę jeszcze nie raz pisała. Dziś temat następujący: Odpowiedzialność członka zarządu za weksel, na co trzeba zwrócić uwagę, aby zmniejszyć lub wyeliminować ryzyko odpowiedzialności majątkiem osobistym za weksel podpisany przez nas – jak sądziliśmy – w imieniu firmy.
Zdarzyła się bowiem taka sytuacja, że Prezes Zarządu zawierając umowę został poproszony przez drugą stronę o podpisanie weksla jako zabezpieczenia tej umowy.
***
UWAGA: Zamiast czytać, możesz słuchać w moim podkaście:
***
Zgodził się. Podpisał weksel w prawym, dolnym rogu swoim podpisem zwykle używanym i opatrzył pieczątką firmową. Kontrahent jednak poprosił, aby Prezes podpisał się też obok czytelnie – Prezes to uczynił.
Czy dobrze zrobił? – na to pytanie odpowiem na końcu postu.
Jesteś członkiem zarządu? W związku z pełnioną funkcją spoczywa na Tobie odpowiedzialność za własne działania, jak i decyzje całej spółki. Co ważne – ta odpowiedzialność może mieć zarówno charakter majątkowy, jak i prawny. Jednym z narzędzi ochrony jest ubezpieczenie członka zarządu, ale trzeba wyraźnie podkreślić: sama polisa D&O nie wystarczy.
Dlaczego?
Bo odpowiedzialność zarządu to temat złożony. Aby naprawdę zabezpieczyć się przed jej skutkami, potrzebujesz podejścia systemowego i holistycznego.
Poniżej opisuję, czym jest ubezpieczenie D&O, przed czym chroni, jak działa w praktyce – oraz dlaczego warto pójść o krok dalej, korzystając z narzędzi i wiedzy, które znajdziesz na moim blogu odpowiedzialnoscczlonkazarzadu.com oraz o których mówię podczas moich szkoleń.
A potem zapraszam Cię na wywiad z moim wieloletnim kolegę Michałem Wątrobińskim, który jest specjalistą w zakresie ubezpieczeń członków zarządów.
Zapraszam Cię do lektury!
Ubezpieczenie D&O – co to znaczy?
Ubezpieczenie D&O (Directors and Officers) to produkt stworzony z myślą o osobach zarządzających spółką. Często upraszcza się jego nazwę do „ubezpieczenia członków zarządu”, choć z ochrony mogą korzystać również inne osoby pełniące funkcje kierownicze: główny księgowy, dyrektorzy finansowi czy osoby na kontraktach menedżerskich.
Zdjęcie: Unsplash
Polisa D&O obejmuje odpowiedzialność cywilną, administracyjną i karną – oraz koszty obrony prawnej. W praktyce ubezpieczenie zawierane jest zwykle przez spółkę na rzecz członka zarządu, ale możliwe jest też wykupienie ochrony indywidualnie.
W Polsce polisy D&O są coraz bardziej popularne – nie tylko w dużych korporacjach, ale też w sektorze MŚP. Jednak samo ubezpieczenie to jeden z elementów skutecznej ochrony. Zarząd powinien kompleksowo zarządzać ryzykiem, stosując także rozwiązania prawne, organizacyjne i prewencyjne.
Drogi Czytelniku, w trakcie szkoleń, które prowadzę dla członków Zarządu, często słyszę od uczestników pytanie:
Ile czasu mają zwykle wierzyciele na efektywne pociągnięcie nas do odpowiedzialności, w przypadku gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, a my nie wykażemy okoliczności, które uwolnią nas od tej odpowiedzialności?
Odpowiedzialność członka zarządu ile trwa?
Kwestia przedawnienia roszczeń wierzycieli wobec członków Zarządu jest szczególnie istotna, bowiem członek Zarządu podnosząc w procesie zarzut przedawnienia roszczeń może uwolnić się od ciążącej na nim odpowiedzialności. O ile zarzut ten będzie zasadny.
Pamiętać należy o zgłoszeniu zarzutu przedawnienia przed Sądem w piśmie procesowym lud do protokołu rozprawy.
Zarzut przedawnienia tego rodzaju roszczeń nie jest brany przez Sąd z urzędu. Co oznacza, że bez podniesienia tego zarzutu przez członka Zarządu nie będzie on w ogóle uwzględniony przez Sąd. Przyjrzyjmy się zatem bliżej kwestii przedawnienia roszczeń.
Wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej kojarzą Ci się pewnie głównie z tymi, które rozstrzygają o roszczeniach frankowiczów. Tymczasem mamy coś dla członków zarządu! Otóż TSUE wziął pod lupę odpowiedzialność członków zarządu za długi podatkowe spółki.
Wyrok z 27 lutego 2025 r. oznacza rewolucję w prawach zarówno dla byłych, jak i obecnych członków zarządu.
Wyrok TSUE z 27 lutego 2025 r. Czego dotyczy?
27 lutego 2025 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał ważne orzeczenie w sprawie C-277/24. Chodziło w niej o byłego prezesa spółki, który przez Urząd Skarbowy został obciążony jej długami podatkowymi. Problem w tym, że były prezes nie miał żadnego wpływu na wcześniejsze decyzje podatkowe. A także nie miał wglądu w dokumenty, ponieważ formalnie postępowanie nie toczyło się przeciwko niemu.
W skrócie więc: Urząd Skarbowy najpierw ustalił zaległości podatkowe firmy. A później — bez możliwości jego udziału na wcześniejszym etapie sprawy — obciążył go odpowiedzialnością jako byłego członka zarządu.
Mobbing w pracy – jak zabezpieczyć firmę, HR i członków zarządu?
Już od 28 września 2023 r. obowiązują przepisy zgodnie z którymi każdy pracownik, który pozwie firmę o mobbing czy np. nierówne traktowanie w wynagrodzeniu nie musi inwestować w opłatę sądową.
Widać po ilości zapytań o porady z zakresu mobbingu, że liczba osób zdecydowanych do poszukiwania ochrony swoich praw przed sądami rośnie.
To jednak nie koniec zmian!
Rząd rozpoczął prace nad nowelizacją Kodeksu pracy w zakresie mobbingu.
Do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów trafił już projekt nowelizacji Kodeksu pracy w tej sprawie.
Projekt zakłada m.in.:
uproszczenie definicji mobbingu – mobbingiem będzie po prostu: uporczywe nękania pracownika
przeniesienie ciężaru dowodu na pracodawcę – dziś to pracownik musi wykazać dowodami, że był mobbingowany
mocniejszą ochronę praw ofiar, np. przewidziano określenie minimalnego progu zadośćuczynienia
Jednak najważniejsze do czego chcę zachęcić czytających ten wpis Członków Zarządu i osoby odpowiedzialne za HR to DZIAŁAN IA PREWENCYJNE. Otóż:
Pracodawcy będą zwolnieni z odpowiedzialności cywilnoprawnej, jeśli mobbing nie pochodził od przełożonego, a działania prewencyjne były skuteczne.
Wyślij zapytanie: monika@dja-legal.pl a otrzymasz wyjątkową ofertę na szkolenie dla Twojej firmy!
Zatem nie wystarczy to, że zarząd sam nie mobbinguje. Zarząd musi podjąć określone działania, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo mobbingowania przez np. przełożonych. Nie może pozostać bierny. Zarząd, który nic nie robi w kwestii zabezpieczenia firmy przed niebotycznymi odszkodowaniami, sam naraża się na odpowiedzialności wobec firmy (wspólników, akcjonariuszy).
Warto pamiętać, że przegrane procesy o mobbing nie pozostają obojętne z punktu widzenia odpowiedzialności członków zarządu wobec spółki.
Członek zarządu bowiem odpowiada – zgodnie k.s.h – za działania i zaniechania sprzeczne z prawem, czyli także kodeksem pracy.
