Monika Drab

radca prawny

Jestem ekspertką Business Centre Club ds. odpowiedzialności prawnej członka zarządu, twórczynią platformy VOD Prawo dla zarządu
[Więcej >>>]

Dokumenty i usługi dla Ciebie

Odpowiedzialność członka zarządu ile trwa – czyli parę słów o przedawnieniu roszczeń

Monika Drab13 września 2018Komentarze (0)

Drogi Czytelniku,

w trakcie szkoleń, które prowadzę dla członków Zarządu, często słyszę od uczestników pytanie:

Ile czasu mają zwykle wierzyciele na efektywne pociągnięcie nas do odpowiedzialności, w przypadku gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, a my nie wykażemy okoliczności, które uwolnią nas od tej odpowiedzialności?

Odpowiedzialność członka zarządu ile trwa?

Kwestia przedawnienia roszczeń wierzycieli wobec członków Zarządu jest szczególnie istotna, bowiem członek Zarządu podnosząc w procesie zarzut przedawnienia roszczeń może uwolnić się od ciążącej na nim odpowiedzialności. O ile zarzut ten będzie zasadny. Pamiętać należy o zgłoszeniu zarzutu przedawnienia przed Sądem w piśmie procesowym lud do protokołu rozprawy. Zarzut przedawnienia tego rodzaju roszczeń nie jest brany przez Sąd z urzędu. Co oznacza, że bez podniesienia tego zarzutu przez członka Zarządu nie będzie on w ogóle uwzględniony przez Sąd. Przyjrzyjmy się zatem bliżej kwestii przedawnienia roszczeń.

Odpowiedzialność członka zarządu ile trwa? – Zapłata za długi spółki 

Jak już wiesz, odpowiedzialność członków Zarządu za długi spółki reguluje art. 299 Kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z tym artykułem w przypadku bezskutecznej egzekucji przeciwko spółce członkowie Zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Kodeks spółek handlowych daje jednak możliwość uwolnienia się od tej odpowiedzialności.

Członek Zarządu zobowiązany jest w takiej sytuacji wykazać, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości. Lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego. Albo w postępowaniu o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu. Uwolnić się od odpowiedzialności można również poprzez wykazanie, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z winy członka Zarządu. Albo, że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.

Dodatkowo Kodeks spółek handlowych określa, że członkowie Zarządu nie poniosą odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w czasie, gdy prowadzona jest egzekucja przez zarząd przymusowy. Albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa, jeżeli obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał w czasie prowadzenia egzekucji.

Jak się konkretnie chronić i bronić opowiadam na szkoleniu VOD Odpowiedzialność członka zarządu od powołania do odwołania.

Jaki jest termin przedawnienia roszczeń wierzyciela?

Odpowiedzialność członka Zarządu za długi spółki ma charakter odpowiedzialności odszkodowawczej, która swoje źródło ma w czynie niedozwolonym. Takie też stanowisko wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego, który stwierdził, iż do roszczeń wierzycieli spółki zastosowanie mają przepisy o przedawnieniu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym. W uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego  z dnia 7 listopada 2008 r. wydanej w sprawie o sygn. akt II CZP 72/08 czytamy:

Do roszczeń wierzycieli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przeciwko członkom jej zarządu (art. 299 k.s.h.) mają zastosowanie przepisy o przedawnieniu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym.

Co to oznacza w praktyce?

Termin przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym określa art. 4421 § 1 Kodeksu cywilnego:

Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Przedawnienie roszczeń wierzycieli spółki wobec członków Zarządu będzie podlegać zatem tym samym regulacjom co roszczenia z czynu niedozwolonego. W związku z tym w świetle wskazanego powyżej przepisu Kodeksu cywilnego roszczenia wierzycieli przeciwko członkom Zarządu będą ulegać przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia, z tym zastrzeżeniem, że termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. 

Odpowiedzialność członka zarządu ile trwa? 20 – letni termin przedawnienia? 

W sytuacjach wyjątkowych do roszczeń opartych na podstawie art. 299 Kodeksu spółek handlowych może mieć zastosowanie dłuższy, bo 20 – letni termin przedawnienia, dotyczący szkody wynikłej ze zbrodni lub występku. Tak długi okres przedawnienia może mieć zastosowanie w przypadku, gdy zaniechanie członków Zarządu w zakresie złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki w terminie będzie uznane za występek określony w art. 586 Kodeksu spółek handlowych. Dotyczy on niezgłoszenia wniosku o upadłość. Odniósł się do tego Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 kwietnia 2015 r. wydanym w sprawie o sygn. akt V CSK 441/14

Do przedawnienia roszczeń wierzyciela przeciwko członkowi zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, któremu można przypisać popełnienie przestępstwa przewidzianego w art. 586 k.s.h. Odpowiadającemu na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. – ma zastosowanie art. 442§ 2 k.c.

Sąd Najwyższy we wspomnianym wyroku wskazał również na możliwość dokonania oceny przez sąd cywilny czy doszło do przestępstwa w tym zakresie. W kontekście zastosowania 20-letniego terminu przedawnienia.

W sytuacji gdy nie było prowadzone postępowanie karne lub brak jest prawomocnego wyroku skazującego wydanego w postępowaniu karnym, w którym stwierdzono, by popełniono przestępstwo z art. 586 k.s.h. Sąd w postępowaniu cywilnym jest uprawniony do samodzielnego ocenienia, czy zachowanie sprawcy (osoby odpowiedzialnej) stanowiło przestępstwo; odnosi się to zwłaszcza do potrzeby takiego ustalenia ze względu na zarzut przedawnienia roszczeń według art. 4421 k.c. Dokonując oceny przez sąd cywilny, czy określone zachowanie członka zarządu spółki handlowej jest przestępstwem z art. 586 k.s.h. winno się uwzględnić przepisy prawa karnego materialnego, w tym dotyczące zamiaru sprawcy, rodzaju winy i jej stopnia.

Jak należy liczyć termin przedawnienia? 

W odniesieniu do odpowiedzialności członków Zarządu bieg terminu przedawnienia rozpocznie się od dnia, w którym wierzyciel dowiedział się o bezskuteczności egzekucji prowadzonej przeciwko spółce. W tej kwestii również wypowiedział się Sąd Najwyższy wskazując w wyroku z dnia 18 lutego 2015 r. wydanego w sprawie o sygn. akt I CSK 9/14, że:

W przypadku roszczeń wynikających z art. 299 k.s.h. bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym wierzyciel dowiedział się o bezskuteczności egzekucji prowadzonej przeciwko spółce. Świadomość tego stanu rzeczy nie musi łączyć się wyłącznie z doręczeniem postanowienia komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z powodu jej bezskuteczności. Może ona wynikać z każdego dowodu wskazującego na to, że spółka nie ma majątku pozwalającego na zaspokojenie zobowiązania dochodzonego w drodze powództwa z art. 299 k.s.h.

Przy zastosowaniu 20 letniego terminu przedawnienia będzie się on liczył do dnia popełnienia występku bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia.

Należy dodatkowo zwrócić uwagę na zmianę przepisów Kodeksu cywilnego w zakresie liczenia terminu przedawnienia, które obowiązują od 9 lipca 2018 r.  Do art. 118 Kodeksu cywilnego, ustanawiającego ogólne okresy terminu przedawnienia, dodano zdanie, że koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż 2 lata. Tym samym termin przedawnienia roszczeń ulegnie wydłużeniu.

Zgodnie z obowiązującą wcześniej regułą, jeżeli roszczenie powstało i stało się wymagalne np. w dniu 1 czerwca 2018 r., to ulegnie przedawnieniu z upływem 1 czerwca 2021 r. Przy uwzględnieniu nowej zasady termin przedawnienia zawsze będzie przypadał na ostatni dzień roku kalendarzowego. Niezależnie od tego np. czy „równe” 3 lata terminu przedawnienia przypadałyby w I czy w III kwartale roku. Co jednak istotne,  nowa zasada nie będzie miała zastosowania do roszczeń opartych na podstawie art. 299 Kodeksu spółek handlowych. Które stały się wymagalne przed 9 lipca 2018 r. – do tych roszczeń termin przedawnienia nie ulegnie zmianie.

*****

Jeśli nie masz czasu w terminie szkolenia „na żywo”, to zapraszam Cię na szkolenia VOD, w tym:

Pozostańmy w kontakcie:

Zapraszam na zakupy po wzory dokumentów przydatne członkom zarządu:

 

W czym mogę Ci pomóc?

    Twoje dane osobowe będą przetwarzane przez Monika Drab Kancelaria Radcowska w celu obsługi przesłanego zapytania. Szczegóły: polityka prywatności.

    { 0 komentarze… dodaj teraz swój }

    Dodaj komentarz

    Na blogu jest wiele artykułów, w których dzielę się swoją wiedzą bezpłatnie.

    Jeśli potrzebujesz indywidualnej pomocy prawnej, napisz do mnie :)

    Przedstaw mi swój problem, a ja zaproponuję, co możemy wspólnie w tej sprawie zrobić i ile będzie kosztować moja praca.

    Twoje dane osobowe będą przetwarzane przez M.D. LEGAL SOLUTIONS w celu obsługi komentarzy. Szczegóły: polityka prywatności.

    Poprzedni wpis:

    Następny wpis: