Rezygnacja z funkcji członka zarządu – odpowiedzialność

Rezygnacja z funkcji członka zarządu czasami przypomina scenę z filmu Titanic.

Kiedy to kapitan słynnego transatlantyku popędzając pasażerów, aby szybciej wchodzili do szalup wykrzykiwał „Ratujcie się! ja zostaję, bo kapitan opuszcza statek jako ostatni”.

Rzeczywiście został na statku aż do zatonięcia.

Czy wiesz z czego wynika ta reguła, że kapitan opuszcza statek jako ostatni?

Otóż artykuł 61 Kodeksu morskiego mówi, że jeżeli statkowi grozi zagłada, kapitan obowiązany jest w pierwszej kolejności zastosować wszelkie dostępne mu środki dla ocalenia pasażerów, a następnie załogi.

Kapitan opuszcza statek jako ostatni, czuwając nad ocaleniem, jeżeli jest to możliwe, dzienników, dokumentów, map, kosztowności i kasy statku.

Ale czy członek zarządu ma obowiązek pozostania w spółce do końca, gdy wiadomo już jest, że spółka „tonie” finansowo? I jaka jest jego odpowiedzialności wtedy?

***

UWAGA: Zamiast czytać, możesz słuchać w moim podkaście:

***

To będzie dłuższy wpis, ale otrzymasz ode mnie kompedium wiedzy na temat rezygnacji z funkcji członka zarzadu. Zaparz więc mocną kawę i zaczynamy!

Taka oto sytuacja:

W spółce źle się dzieje, spadek obrotów, opóźnienia w płatnościach, problemy z roszczeniowymi kontrhentami, nie najlepsza sytuacja w branży pogłębiła kryzysową sytuację. Zarząd liczył na wygranie dużego przetargu, który miał przynieść środki pieniężne do spółki… Niestety. Rzeczywistość okazała się nie być przychylna.

Prezes zarządu – zmęczony sytuacją – składa rezygnację z funkcji członka zarządu, nie analizuje przy tym sytuacji firmy pod kątem przesłanek do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki.

Nie analizuje, bo nie zna tych przesłanek. Wie tylko, że jak spółka „traci płynności”, to istnieje zagrożenie upadłością, ale w szczegółach nigdy tym tematem się nie interesował.

Na pokładzie zostają pracownicy, zobowiązania, niezakończone kontrakty.

Oczywiście, każdy członek zarządu ma prawo podjąć decyzję o rezygnacji z pełnienia funkcji członka zarządu

Ale czy wraz ze złożeniem rezygnacji kończy się odpowiedzialność?

Nie.

Czy zarząd może uciec przed odpowiedzialnością poprzez rezygnację?

Nie.

Ciekawy stan faktyczny rozpatrywał Sąd Najwyższy wydając wyrok w 15 lutego 2018 r. o sygn. akt I UK 557/16.

Otóż, prezes zarządu spółki akcyjnej, która nie opłacała składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i w niektórych miesiącach nie regulowała podatku VAT, złożył rezygnację z zamiarem „ucieczki” przed odpowiedzialnością za zaległości składkowe. 

Prezes nie złożył wniosku o ogłoszenie upadłości spółki. Tłumaczył się tym m.in., że brak bilansu uniemożliwiał mu zorientowanie się w trudnej kondycji spółki i złożenie na czas wniosku o upadłość.

Jednak Sąd Najwyższy wskazał, że zadaniem członka zarządu jest bieżąca kontrola stanu majątkowego spółki, a nie poleganie jedynie na wymaganych prawem sprawozdaniach. A więc złożenie przez prezesa rezygnacji ze swojej funkcji nie zwolniło go z odpowiedzialność za zobowiązania składkowe zarządzanej spółki.

Zatem, co powinien zrobić członek zarządu, gdy w spółce zaczyna dziać się nieciekawie? Co ma zrobić, gdy spółka traci płynność, gdy występują opóźnienia w płatnościach?

Członek zarządu musi wówczas ustalić, czy spółka nie spełnia przesłanek do złożenia wniosku o ogłoszeniu upadłości – to kwestia matematyki… albo inspiracji z Kodeksu morskiego.

***

Naucz się, jak rozpoznać, czy przypadkiem Twój majątek nie jest zagrożony w związku z sytuacją finansową spółki, którą zarządzasz. Skorzystaj w tym celu z kompleksowego szkolenia VOD nt. Odpowiedzialności członka zarządu od powołania do odwołania.

Rezygnacja z funkcji członka zarządu z ważnych powodów

Łyk dobrej kawy i zapraszam na ciąg dalszy:

Przychodzą i takie momenty, kiedy:

• żona/mąż/dzieci płaczą, że nie ma nas w domu, czyli sytuacja rodzinna,
• zachorowaliśmy i powrót do zdrowia wymaga czasu i zwolnienia tempa,
• nie dogadujemy się z kolegami z Zarządu, a wręcz utraciliśmy do nich zaufanie,
• rada nadzorcza/wspólnicy/akcjonariusze, pomimo, iż generalnie nie mogą nam wydawać poleceń –to notorycznie chcą zarządzać spółką zamiast nas i ten konflikt jest nie do przezwyciężenia a wiemy, że odpowiedzialność i tak spadnie na Członków Zarządu,
• albo po prostu masz lepszą propozycję pracy.

W takich chwilach przychodzi chęć na rezygnację z bycia w Zarządzie danej spółki.

Jak to zrobić, aby było skutecznie i bezpiecznie?

Zasady rezygnacji z funkcji członka zarządu w sp. z o. o. i spółce akcyjnej

Popatrz na przepisy:

 Art.  202.  [Wygaśnięcie mandatu] dla sp. z o. o.:

Mandat członka zarządu wygasa również wskutek śmierci, rezygnacji albo odwołania ze składu zarządu.

Do złożenia rezygnacji przez członka zarządu stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmującego zlecenie.

 Art.  369.  [Długość kadencji zarządu, wygaśnięcie mandatu] dla spółki akcyjnej:

Mandat członka zarządu wygasa również wskutek śmierci, rezygnacji albo odwołania go ze składu zarządu.

Do złożenia rezygnacji przez członka zarządu stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmującego zlecenie.

Co oznacza to magiczne odwołanie do przepisów o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmującego zlecenie?

Otóż, odwołanie to daje Ci bardzo ważna wskazówkę! O której nie możesz zapomnieć chcąc zrezygnować z zarządzania spółką.

Odpowiedzialność za szkodę przy rezygnacji członka zarządu

Konkretnie jest to odwołanie do art. 746 Kodeksu cywilnego zgodnie z którym:

Przyjmujący zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Jednakże gdy zlecenie jest odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny za szkodę.

Odpowiedzialny za szkode czyli za co ?

Za uszczerbek majątkowy który spółka poniosła przez Twoją rezygnację

Zatem nie możesz odejść ze spółki bez powodu!

Zawsze rezygnacja z bycia w zarządzie będzie wymagała powodu i musi on być ważny.

A co jak ważny nie będzie?

Wtedy spółka będzie mogła wystąpić do Ciebie o odszkodowanie za to, że liczyła, iż będziesz sprawował funkcje do końca kadencji. Mogą się przecież pojawić szkody, np. wynikające z niedokończonych projektów.

Reasumując:

Musisz mieć tzw. ważne powody, bo jeśli z tytułu pełnionej funkcji członek zarządu otrzymuje wynagrodzenie – a pewnie tak jest – a rezygnacja nastąpiła bez ważnego powodu – ponosisz odpowiedzialność za szkodę, którą tym działaniem wyrządziłeś spółce.

Przykłady „ważnych powodów” rezygnacji znajdziesz w moich  wzorach rezygnacji z funkcji członka zarządu

Ciesz się gotowymi dokumentami albo czytaj dalej

Jeśli rezygnacja nastąpiła z „ważnych powodów”, jako członek zarządu zwolniony jesteś od odpowiedzialności odszkodowawczej.

Jeżeli jednak nie istnieje ważny powód uzasadniający złożenie rezygnacji, a chcesz „zabrać zabawki” bo zamierzasz np. rozpocząć prowadzenie działalności konkurencyjnej albo masz propozycję funkcji lepiej wynagradzanej, to pamiętaj, że spółka będzie mogła żądać odszkodowania, gdyż przerywając nagle więź jaka Cię łączy ze spółkę możesz wyrządzać jej tym szkodę.

Brak ważnego powodu do rezygnacji nie wpływa na skuteczność rezygnacji – czyli przestaniesz być członkiem zarządu z dniem rezygnacji, ale może uzasadniać jedynie odpowiedzialność odszkodowawczą.

Do kogo zaadresować rezygnację z funkcji członka zarządu?

Oświadczenie o rezygnacji musisz złożyć właściwemu adresatowi, czyli komu konkretnie.

Na ten temat powstało wiele wykładni i opinii.

Praktyka, komentatorzy rekomendowali składać rezygnację radzie nadzorczej, czy też pełnomocnikowi  powołanemu uchwałą zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia akcjonariuszy albo organowi uprawnionemu do powoływania członków zarządu.

Jednak to ostatecznie okazała się nieprawidłowa droga bo żaden z tych organów nie ma kompetencji do tzn. reprezentacji biernej spółki czyli odbierania oświadczen woli.

Na szczęście na pytanie:

Do kogo członek zarządu spółki kapitałowej powinien złożyć rezygnację z pełnionej przez siebie funkcji,

odpowiedział Sąd Najwyższy w uchwale podjętej w składzie 7 sędziów z dnia 31 marca 2016 roku, sygn. akt III CZP 89/15

Zatem mamy takie sytuacje:

Gdy wspólnik/akcjonariusz jest jedynym członkiem zarządu rezygnacja wymaga formy aktu notarialnego musisz iść do notariusza i tam złożyć rezygnacje. Notariusz zawiadomi o rezygnacji sąd rejestrowy przesyłając wypis aktu notarialnego.

Gdy nie jesteś jedynym członkiem zarządu oświadczenie o rezygnacji składasz SPÓŁCE którą zarządzasz na ręce innego członka zarządu lub prokurenta.

W  przypadku reprezentacji biernej, czyli do odebrania oświadczeń woli nie jest wymagane współdziałanie zgodnie z reprezentacja. Mniejsza jest waga reprezentacji biernej polegającej na odbiorze oświadczeń w porównaniu z reprezentacją czynną polegająca na składaniu oświadczeń woli przez osobę prawną.

Dlatego możesz złożyć rezygnację i wręczyć ją nawet jednemu członkowi zarządu nawet jeśli macie reprezentację łączną.

Ale nasuwa się pytanie co w sytuacji, gdy zarząd jest jednoosobowy i nie ma prokurenta?

Ostatni członek zarządu a rezygnacja

Do czasu nowelizacji ksh z dnia 1 marca 2019 r. rezygnacje w przypadku jednoosobowego zarządu, ostatniego członka zarządu wieloosobowego albo wszystkich członków zarządu wieloosobowego rezygnujących jednocześnie składane były poprzez wysłanie  rezygnacji na adres spółki. Ewentualnie poprzez złożenie w sekretariacie zarządu, tak aby umożliwić podjęcie niezbędnych działań związanych z rezygnacją.

Było to działanie poprawne i zgodne z wytycznymi Sądu Najwyższego.

Moment złożenia rezygnacji ma znaczenie zasadnicze bowiem, od tej chwili teoretycznie członek zarządu przestaje ponosić odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Teoretycznie bo praktyka zna różne przypadki ale o nich mówię na innym VOD bo dot odpowiedzialności za długi

W każdym razie zwróć uwagę na obowiązujące od 1 marca 2019 nowe przepisy ksh:

Dla sp. z o. o. mamy art.  202. §  6 

Dla spółki akcyjnej art.  369.  §  5¹  

Jeżeli w wyniku rezygnacji członka zarządu żaden mandat w zarządzie nie byłby obsadzony, członek zarządu składa rezygnację wspólnikom, zwołując jednocześnie zgromadzenie wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Zaproszenie na zgromadzenie wspólników zawiera także oświadczenie o rezygnacji członka zarządu. Rezygnacja jest skuteczna z dniem następującym po dniu, na który zwołano zgromadzenie wspólników.

Z tych przepisów wynika, że jeżeli wszyscy członkowie zarządu chcieliby złożyć rezygnację albo jest jeden członek zarządu tylko to:

W sp. z o.o. składa rezygnację – wspólnikom

W spółce akcyjnej – radzie nadzorczej

Zwołując jednocześnie zgromadzenie wspólników/ walne zgromadzenie.

Oświadczenie o rezygnacji członka zarządu wraz z ważnym powodem wpisujemy do zaproszenia na zgromadzenie wspólników a w spółce akcyjnej do ogłoszenia o walnym zgromadzeniu.

Jednak to nie wszystko.

Z dnia na dzień zrezygnować nie możesz!

Musisz poczekać

Ile?

Zgromadzenie wspólników/walne zgromadzenie  + 1 dzień

bo rezygnacja jest skuteczna z dniem następującym po dniu, na który zwołano zgromadzenie wspólników lub  walne zgromadzenie w spółce akcyjnej.

Czyli obliczmy od kiedy możesz odejść ze spółki?

Najpierw w z o.o.:

Wiemy, że zgromadzenie zwołuje się co najmniej dwa tygodnie przed jego terminem, mówi o tym art. 238 ksh.

Czyli podejmujesz decyzję o rezygnacji i np. 1 marca wysyłasz zaproszenia wspólnikom na zgromadzenie, musisz dać im min 2 tygodnie (238 ksh) czyli najwcześniej na 15 marca możesz zwołać zgromadzenie a Twoja rezygnacja będzie skuteczna 16 marca najwcześniej,

Zatem 16 dni działasz jeszcze i odpowiadasz !

Moja rada: w tym okresie zabezpiecz dokumenty świadczące o sytuacji finansowej spółki i nie podejmuj działań, za wyjątkiem tych drobnych i koniecznych, które rodziłyby zobowiązania spółki.

W spółce akcyjnej mamy inną sytuację – przepis art. 402 ksh wskazuje, że walne zwołuje się przez ogłoszenie dokonane co najmniej na 3 tygodnie przed terminem walnego.

Czyli 1 marca dajesz ogłoszenie z rezygnacja i ważnym powodem, że 22 marca odbędzie się walne ale Twoja rezygnacja będzie skuteczna od 23 marca czyli później niż w sp. z o. o.

Czy spółka może nie zgodzić się na Twoją rezygnację? – nie, nie może, bo zgoda spółki na rezygnacje nie jest wymagana.

Dowiedziałeś się, że nie możesz zrezygnować z funkcji bez ważnego powodu.

Wiesz, że spółka może zakwestionować wskazany przez Ciebie powód i dochodzić odszkodowania za to, że poniosła szkodę na skutek Twojej rezygnacji.

Czegoś jeszcze potrzebujesz? 🙂 Gotowca! Oto on:

Rezygnacja z funkcji członka zarządu – WZÓR w 5 wariantach

Zobacz, o co najczęściej pytają mnie moi członkowie zarządów, kiedy planują odejście ze stanowiska:

Jak zrezygnować z funkcji prezesa?

Czasami zdarzają się sytuacje niezależne od członka zarządu, które powodują, że trzeba zrezygnować z funkcji. Dzieje się to najczęściej w takich sytuacjach, kiedy albo członek zarządu ma już lepszą propozycję, albo obawia się, że gdy zostanie w spółce, to będzie odpowiadał za długi, albo występują jakieś zdarzenia z życia prywatnego typu przeprowadzka etc.

Pierwsza myśl wtedy jest taka – napiszę jedno zdanie, że rezygnują i od kiedy, spakuję  swoje rzeczy i odchodzę z dnia na dzień. 

Niestety odpowiedź na pytanie „Jak zrezygnować z funkcji prezesa?” nie zawiera się w jednym, krótkim zdaniu.  

W sytuacji, gdy członek zarządu napisze do spółki: Rezygnuję z funkcji członka zarządu od dnia xyz, to naraża się na odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu tego, że spółka powołując go do zarządu liczyła na to, że będzie on członkiem zarządu przez całą kadencję. Wynika to wprost z Kodeksu spółek handlowych.

Jeśli członek zarządu chce zabezpieczyć się przed roszczeniami spółki spowodowanymi jego rezygnacją, musi pamiętać, że rezygnując z funkcji członka zarządu musi wskazać powód i musi on być ważny.

Zobacz przykłady >>

Na czyje ręce rezygnacja członka zarządu?

Zazwyczaj członkowie zarządu adresują rezygnację do tego organu/osoby, które go powołały. Często zatem rezygnacja trafia na ręce przewodniczącego rady nadzorczej, bo członkowi zarządu wydaje się, że jest rada nadzorcza go powołała do zarządu to wypada ten właśnie organ poinformować, że rezygnuje on z funkcji. 

Jest to nieprawidłowe rozwiązanie.

Może skutkować zakwestionowaniem, że członek zarządu złożył rezygnację.

Zasadniczo – bo są wyjątki opisane we wzorach ZOBACZ – poprawne działanie jest takie, że rezygnację należy złożyć spółce, czyli „na ręce” pozostałych członków zarządu. 

Jak zgłosić rezygnację członka zarządu do KRS?

Zmiany w KRS w związku z rezygnacją członka zarządu zgłasza spółka. Ma na to 7 dni od dnia zdarzenia.

Rezygnujący z funkcji członek zarządu sam nie może zgłosić zmian w KRS bowiem po rezygnacji nie reprezentuje on już spółki. 

Zdarzają się jednak sytuacje w praktyce, że spółki nie dokonuje zmian w KRS i pomimo skutecznej rezygnacji członek zarządu dalej widnieje w rejestrze. Często dzieje się tak, gdy jest już konflikt w spółce i spółka sądzi, że jeśli członek zarządu będzie widnieć w KRS to on będzie ponosić odpowiedzialność i wszyscy kontrahenci/dłużnicy będą do niego dzwonić. W ten sposób chce pozbyć się problemu.

Członek zarządu może wtedy złożyć wniosek o wszczęcie postępowania przymuszającego wobec spółki. Sąd rejestrowy może wszcząć takie postępowanie przymuszające m.in. właśnie w przypadku, gdy stwierdzi, że wniosek o wpis do KRS lub dokumenty, których złożenie jest obowiązkowe, nie zostały złożone pomimo upływu terminu określonego w przepisach.

Czy potrzebna jest uchwała przy rezygnacja członka zarządu?

Rezygnacja członka zarządu jest jego decyzją i członek zarządu nie potrzebuje do skutecznej rezygnacji zgody spółki.  

W praktyce zdarzają się sytuacje, kiedy spółka po otrzymaniu rezygnacji członka zarządu dodatkowo podejmuje uchwałę o jego odwołaniu. Nie jest to prawidłowe postępowanie, ponieważ nie da się odwołać kogoś, kogo już nie ma w zarządzie. Nie dotyczy to sytuacji, kiedy w rezygnacji członek zarządu wskazał jakiś późniejszy dzień z upływem którego rezygnuje niż dzień w którym byłaby podejmowała uchwała o odwołaniu. 

Odwołanie stanowi jednak zupełnie inny sposób wygaśnięcia mandatu. Nie ma też potrzeby, a nawet podstaw prawnych do potwierdzania rezygnacji członka zarządu uchwałą o jego odwołaniu. 

Po prostu członek zarządu przestaje pełnić swoją funkcję z dniem zakomunikowania swojej woli spółce. Liczy się dzień, w którym spółka miała możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia.

Co zrobić, gdy spółka nie wykreśla członka zarządu z KRS?

Należy pamiętać, że członkiem zarządu nie przestaje się być w związku z wykreśleniem z KRS. 

Również widniejący wpis w KRS określonej osoby jako członka zarządu nie rozstrzyga o ponoszeniu przez tę osobę odpowiedzialności. 

Uchwała o odwołaniu członka zarządu czy też zaprzestanie pełnienia tej funkcji na skutek rezygnacji są skuteczne niezależnie od ich ujawnienia w KRS.

Niemniej, oczywiście w pierwszej kolejności kontrahenci spółki będą posługiwać się informacjami, które uzyskają z rejestru, dlatego należy zadbać o ich aktualizację.

Niestety, bardzo często zdarza się tak, że członkowie zarządu nie są wykreślani z KRS.

Po prostu po złożonej rezygnacji, spółka nie składa wniosków do KRS i przez kolejne miesiące a nawet lata były członek zarządu widnieje w KRS. Co gorsza, to właśnie do niego dzwonią wierzyciele spółki jako osoby ujawnionej w KRS.

Dlatego podejmując decyzję o rezygnacji z funkcji członka zarządu kluczowe jest, aby zapewnić sobie wykreślenie z KRS.

Jeśli obawiasz się, że to właśnie Ciebie może spotkać czarny scenariusz, że pomimo rezygnacji, dalej będziesz widniał/a w KRS zachęcamy do skorzystania z naszej oferty REZYGNACJA + WYKREŚLENIE Z KRS. Mamy na to rozwiązanie, szczegóły ustalamy już podczas spotkania online.

Kto zgłasza zmianę zarządu do KRS?

Zgodnie z art. 22 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym obowiązkiem przedsiębiorcy podlegającego wpisowi do KRS jest złożenie wniosku o zmianę danych wnioskodawcy w rejestrze przedsiębiorców KRS w terminie 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego zmianę wpisu.

Zatem, to nowy zarząd lub pozostali w zarządzie członkowie zarządu powinni zgłosić zmiany do KRS. Jednak często tego nie czynią, o czym pisałam wyżej.

Rezygnacja z funkcji członka zarządu – podsumowanie

Jak widzisz, odejście z funkcji członka zarządu spółki nie jest czynnością łatwą i szybką, i na pewno warto skonsultować się z zaufanym radcą prawnym.

Jeśli masz wątpliwości zapraszam Cię do kontaktu albo skorzystania z porady[ebook_store ebook_id=”1099″][ebook_store ebook_id=”1099″] prawnej.

Monika Drab
radca prawny

Photo by Marten Bjork on Unsplash

Korzystaj z moich wzorów rezygnacji w 5 wariantach 

 „Rezygnacja z funkcji członka zarządu „

***

Podcastu Prawne Sekrety Zarządów Spółek możesz słuchać również na YouTube:

***

Kontrakt menedżerski – czym jest i kiedy warto go zawrzeć?

Sposoby zatrudniania kadry kierowniczej (dyrektorów, prezesów, członków zarządu) w spółkach rodzą w praktyce wiele pytań. Na jakiej bowiem podstawie najkorzystniej zatrudnić kadrę kierowniczą? Czym różni się umowa o pracę od kontraktu menedżerskiego?

Czy z osobami zarządzającymi firmą zawierać w ogóle jakieś dodatkowe umowy, czy też ograniczyć się do samego aktu powołania do zarządu spółki? Sprawdź, jakie rozwiązanie jest korzystniejsze.

Możesz też skorzystać z mojego autorskiego wzoru, który zawiera klauzule chroniące Ciebie i Twój majątek.