Nowelizacja ksh (kodeksu spółek handlowych) wprowadziła Prawo holdingowe
Od 13 października 2022 r. obowiązuje ważna nowelizacja ksh. Przepisy ustawy z dnia 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw wprowadzają szereg istotnych zmian w zakresie prawa spółek.
***
Uwaga! Dalej możesz słuchać zamiast czytania:
***
Czego dotyczy nowelizacja ksh?
Nowelizacja ksh zakłada m.in.:
Wprowadzenie zasady business judgement rule
Doprecyzowanie sposobu liczenia kadencji organów spółki
Nowe zasady protokołowania uchwał zarządu
Rozszerzenie obowiązków i kompetencji rady nadzorczej
Komitet rady nadzorczej i nowy „zawód” – doradca rady nadzorczej
Nowelizacja ksh – za co odpowiada zarząd
Odpowiedzialność członka zarządu wobec spółki jest tematyką często niedocenianą przez zarządzających. Martwią się oni zazwyczaj o to, aby nie odpowiadać za długi spółki, za zobowiązania, czy za podatki.
Tymczasem, Drogi Czytelniku każdego dnia, każdej godziny podejmujesz dziesiątki decyzji.
Zapewne wszystkie (większość) słuszne i trafione bo jesteś ekspertem. I skoro są słuszne i trafione, to co Ci może grozić … ?
Odpowiedź jest krótka: WSZYSTKO!
DLATEGO …
Nowelizacja ksh – Poznaj modyfikację odpowiedzialności członka zarządu wobec spółki
Niezależnie czy jesteś członkiem zarządu w spółce z o. o. czy w spółce akcyjnej, to odpowiadasz za szkodę, którą spółka poniesie na skutek Twoich działać lub zaniechań.
Ale czy wiesz, o jakie działania lub zaniechania chodzi konkretnie?
Co składa się na tą słynną i groźną „szkodę”?
Jak możesz uwolnić się od tej odpowiedzialności?
Jak długo odpowiadasz – być może sądzisz, że do końca kadencji? (nie, tak nie jest)
W dzisiejszej publikacji przedstawię Ci schemat, który jeśli zapamiętasz, to zrozumiesz o co chodzi z tą szkodą.
Jest to schemat, który będzie miał zastosowanie zarówno do Twojej odpowiedzialności z ksh, ale także do odpowiedzialności firmy, która zarządzasz wobec kontrahentów i też jej klientów wobec Twojej spółki. Jednak to nie wszystko – także do odpowiedzialności Twoich podwładnych pracowników.
Jeśli zrozumiesz praktyczne zastosowanie tego schamatu, to będziesz mogła/mógł go zastosować także do swoich spraw niezawodowych np. jak remontujesz dom, czy zawierasz prywatnie jakakolwiek umowę cywilnoprawną.
Ten schemat to CLOU całego prawa cywilnego.
Tak więc za chwilę zrozumiesz, o co w szkodzie chodzi i dlaczego jest tak ważne, abyś chroniła/chronił swoją pozycję w zarządzie.
Spójrz na schemat odpowiedzialności:
Jest on jedną z kluczowych informacji, którą MUSISZ zapamiętać.
Dlaczego? Bo dotyczy zarówno:
- Kodeksu spółek handlowych,
- Kodeksu cywilnego
- Jak i Kodeksu pracy,
czyli ma zastosowanie, aż do trzech dziedzin prawa.
Schemat, ten jest stosowany w prawie od wielu wielu lat, odkąd istnieje kodeks cywilny czyli od lat 60-tych.
W mojej ocenie jego zastosowanie praktyczne nabrało jednak mocy odkąd Polska weszła do UE. Zastanawiasz się dlaczego? Otóż system prawodawstwa unijnego oparty jest na zasadzie, że każdy ma prawo do dochodzenia odszkodowania za pełną wysokość szkody.
Rodzaje szkody – Odpowiedzialność członka zarządu
Odszkodowanie jest zatem ściśle powiązane ze szkodą.
Powiem Ci więcej – nie ma mowy o odszkodowaniu jeśli:
- albo Ty nie wykażesz szkody
- albo Tobie nie zostanie wykazana szkoda.
Może ona mieć dwie postacie:
- pierwsza, to tak zwana szkoda rzeczywista z łaciny damnum emergens
- a druga to utracone korzyści lucrum cessans, czyli zyski które można było osiągnąć a nie osiągnięto bo wyrządzono szkodę
Musisz wiedzieć zatem, że:
- odpowiadasz za szkodę w obu tych postaciach: szkody rzeczywistej i utraconych korzyści.
- wszędzie tam, gdzie w przepisie albo postanowieniu umowy jest mowa o szkodzie to musisz ją rozpatrywać w tych dwóch postaciach.
Dlatego, podpisując umowy w imieniu spółki, z których może wyniknąć odpowiedzialność za szkodę (np. na opóźnienie w dostawie) na tzw. zasadach ogólnych lub wg przepisów prawa cywilnego. Bo to oznacza, że będzie bardzo sprawiedliwie ale też bardzo niebezpiecznie.
Podam Ci przykład:
Załóżmy, że Twoja spółka dostarcza maszyny. Jedną z nich ma dostarczyć kontrahentowi do 15 marca. Okazało się jednak, że spóźnicie się dostawą. W takiej sytuacji Twój kontrahent może stwierdzić, że wyrządziliście im szkodę w postaci utraconych korzyści.
Okazało się, że maszyna, której nie dostarczyła terminowo Twoja spółka miała być w ciągu produkcyjnym. W ocenie Twojego kontrahenta jej brak spowodował, że z 1 miliona planowanego obrotu spółka zrobiła zaledwie 50%, czyli pół miliona.
Kontrahent różnicę tę wycenia jako utracone korzyści. Istotne jest, że musi oczywiście swoją stratę uprawdopodobnić np. na podstawie zestawienia obrotów z poprzednich okresów, kiedy rzeczona maszyna była w ciągu produkcyjnym.
Jednak jeśli nie zadbasz o odpowiednie zapisy umowy – bierzesz na siebie, jako członek zarządu – ogromne ryzyko.
Sprawdź: Odwołanie prezesa zarządu – trzy historie, które musisz znać.
Odpowiedzialność członka zarządu za umowy
Zawieraj tylko dobre umowy dla spółki!
Dobre, czyli takie, w których nie ma nieograniczonej odpowiedzialności za szkody! To ważne szczególnie wtedy, gdy to Twoja spółka może spowodować powstanie u kontrahenta utraconych korzyści. Możesz się na tę ewentualność zabezpieczyć w umowie:
- możesz odpowiedzialność z tytułu utraconych korzyści wyłączyć prostym zapisem umowy
- ale możesz też ograniczyć odpowiedzialność z tytułu szkody rzeczywistej np. do 100 procent ceny sprzedaży
Oczywiście, jeśli to Twoja spółka jest stroną umowy, która może być beneficjentem odszkodowania – wówczas korzystne jest dla Ciebie wpisanie do umowy odwołania do tzw. zasad ogólnych. Twoja spółka będzie mogła bez żadnych ograniczeń wycenić szkodę rzeczywistą i uprawdopodobnić swoje utracone korzyści.
Tyle na temat spółki.
Wina umyślna – Odpowiedzialność członka zarządu wobec spółki
Teraz przejdźmy konkretnie do Ciebie!
Wyobraź sobie, że z tego samego schematu odpowiadasz osobiście – jako członek zarządu. Oznacza to, że spółka może mieć wobec Ciebie roszczenie zarówno w zakresie szkody rzeczywistej jak i utraconych korzyści które poniosła w związku z Twoimi działaniami lub zaniechaniami.
I to zarówno wtedy gdy szkodę tę wyrządzisz z winy umyślnej jak i nieumyślnej.
Czym jest WINA UMYŚLNA?
To celowe, bezprawne działanie. Przed odpowiedzialnością z winy umyślnej nie jesteś w stanie się zabezpieczyć. Po prostu odpowiedzialności z tego rodzaju winy nie da się wyłączyć.
Wina nieumyślna – Odpowiedzialność członka zarządu wobec spółki
Spójrz jednak, jakie są postacie winy nieumyślnej.
Za taką według prawa można uznać: lekkomyślność, niedbalstwo czy rażące niedbalstwo.
O lekkomyślności mówimy wtedy, gdy świadome łamiesz zasady ostrożności; przewidujesz, że Twoje działania mogą wyrządzić szkodę, ale bezpodstawnie sądzisz, że to nie nastąpi.
Przykłady?
- zawierasz umowę o znacznej wartości, ale nie weryfikujesz kontrahenta, jego historii, renomy, nie dobierasz odpowiednich zabezpieczeń do umowy choć wiesz, że klient ma niskie kapitały, I może nie mieć potencjału na należyte wykonanie umowy;
albo
- widzisz albo wiesz, że Twoi pracownicy nie stosują zasad bhp, instrukcji technicznej uruchomienia maszyny co grozi jej uszkodzeniem lub wypadkiem, ale tak jest szybciej. Tobie zależy na czasie, na szybkiej produkcji więc nic z tym nie robisz I dochodzi do wypadku, z którego konsekwencje są daleko idące – spółka np. musi wypłacać poszkodowanemu rentę do końca jego życia.
Niedbalstwo z kolei, to przeciwieństwo staranności. Nie przewidujesz, że swoim działaniem czy zaniechaniem wyrządzisz szkodę a zgodnie z prawem Twoim obowiązkiem jest to przewidzieć.
Przykład?
Bardzo popularny w ostatnich latach w sprawach sądowych na linii pracownik -pracodawca mobbing.
Nie znasz się na prawie pracy, więc nie wiesz, że nie tylko nie możesz stosować mobbingu wobec pracowników ale spółka którą zarządzasz musi wręcz przeciwdziałać mobbingowi w firmie jednak nie wprowadzasz procedur, nie organizujesz szkoleń pracowników z mobbingu i przez to w końcu dochodzi do sytuacji, w które spółka zobowiązana jest na mocy wyroku zapłacić poszkodowanemu zarówno odszkodowanie, jak i wysokie zadośćuczynienie.
Kogo to jest wina? Być może nieświadomego przepisów prawa pracy Zarządu.
Rażące niedbalstwo, czyli sytuacja w której:
- nie zachowasz podstawowych, elementarnych zasad przy prowadzeniu spraw spółki,
- doprowadzisz do zaniechania monitorowania jej spraw czy jej sytuacji finansowej.
Powołanie członka zarządu na prezesa – sprawdź.
Ograniczenie odpowiedzialności członka zarządu
Teraz uważaj! Powiem Ci coś, co dotyczy tylko i wyłącznie Kodeksu pracy.
Otóż, Jeśli jako pracodawca znajdziesz dowody na winę umyślną tego pracownika to będzie on ponosił odpowiedzialność do pełnej wysokości szkody czyli, zarówno szkody rzeczywistej jak i utraconych korzyści.
Jeśli jednak Twój pracownik będzie mógł wykazać, że owszem wyrządził szkodę ale z winy nieumyślnej to jego odpowiedzialność będzie ograniczona do jego 3 miesięcznego wynagrodzenia. Ale to ograniczenie wynika tylko z kodeksu pracy, nie występuje w kodeksie cywilnym ani w ksh.
Zapewne zastanawiasz się, czy jeśli jako członek zarządu masz umowę o prace to Twoja odpowiedzialność także jest ograniczona do Twojego 3 miesięcznego wynagrodzenia? otóż NIE.
Twoja odpowiedzialność korporacyjna czyli ta, która wynika z ksh oraz Twoja odpowiedzialność pracownicza istnieją niezależnie od siebie. W praktyce odpowiadasz wobec spółki do pełnej wysokości szkody, bez żadnych ograniczeń.
Poznaj zatem sposoby na ograniczenie odpowiedzialności członka zarządu wobec spółki podczas Kompleksowego szkolenia dla Członków Zarządu!
Nowelizacja ksh – modyfikacja odpowiedzialności członka zarządu wobec spółki
Poznaj przepisy KSH, które jako członek zarządu czy rady nadzorczej powinnaś/powinieneś umieć recytować „w nocy o północy”
Jest to art. 293 (dla spółki z o. o.) i 483 (dla spółki akcyjnej). Brzmią one tak samo.
Oto wersja obowiązująca do 13 października 2022:
1. Członek zarządu, rady nadzorczej oraz likwidator odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu/umowy spółki, chyba że nie ponosi winy.
2. Członek zarządu, rady nadzorczej oraz likwidator powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności.
A oto wersja obowiązująca po 13 października 2022:
a) uchyla się § 2,
b) dodaje się § 3 w brzmieniu:
„§ 3. Członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator nie narusza obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności, jeżeli postępując w sposób lojalny wobec spółki, działa w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny.”
Co ta zmiana dla Ciebie w praktyce oznacza?
Otóż, dalej jako członek zarządu czy rady nadzorczej odpowiadasz za szkodę (stratę materialną) wyrządzoną spółce swoimi decyzjami. Paragraf pierwszy art. 293 i 483 KSH pozostaje bez zmian. Możesz się uwolnić od odpowiedzialności dowodząc, że nie ponosisz winy. Jak? Mówię o tym na swoich szkoleniach.
Ale zmiana polega na tym, że do przepisów Kodeksu spółek handlowych wprowadzona zostaje reguła business judgment rule.
Prawo holdingowe – Wprowadzenie zasady business judgement rule
Ta amerykańska doktryna określa granice suwerenności zarządzających.
Doktryna ta zakłada, że nie można z góry zakładać, że zarządzający jest niestaranny. Zgodnie z jej zapisami zarządzający nie ponosi odpowiedzialności, jeżeli podejmował decyzję:
- w dobrej wierze,
- w najlepiej pojętym interesie spółki,
- w warunkach braku konfliktu interesów,
- na podstawie informacji zebranych w takim stopniu, w jakim można rozsądnie oczekiwać w danych okolicznościach.
Zatem, business judgment rule w amerykańskim wydaniu sprawia, że zarządzający nie ponosi odpowiedzialności, jeśli jest w stanie np. wykazać, że przed podjęciem decyzji pozyskał opinie, ekspertyzy, sprawdził skutki, ocenił ryzyko, czyli zebrał informację w takim stopniu, w jakim można rozsądnie oczekiwać w danych okolicznościach.
W polskim wydaniu wprowadzenie business judgment rule oznacza, że zarządzający nie narusza obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności.
Zatem, warto posiadać materiał dowodowy, wykazujący, że jako członkowie zarządu zrobiliśmy wszystko co się da, aby sprawdzić, ustalić, zbadać wynik naszych decyzji dla spółki. Jednak posiadanie takiego materiału dowodowego w moim przekonaniu nie uwolni od odpowiedzialności wprost, ale jedynie (albo aż) pozwoli na wykazanie dochowania przez członka zarządu, rady nadzorczej obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności.
Dlatego nadal aktualna pozostaje potrzeba zabezpieczenia Twojej pozycji w zarządzie, ochrony Twojego majątku prywatnego, aby kadencja była spokojna i bezpieczna.
Co to jest „grupa spółek” w rozumieniu nowych przepisów?
Grupa spółek to spółka dominująca i spółka lub spółki od niej zależne, kierujące się wspólną strategią gospodarczą w celu realizacji wspólnego interesu, uzasadniającą sprawowanie jednolitego kierownictwa nad spółką albo spółkami zależnymi przez spółkę dominującą.
Grupa spółek nie musi:
- posiadać własnej nazwy
- quasi-organów
- regulaminu
Spółka dominująca i spółka zależna ujawnia w rejestrze swe uczestnictwo w grupie spółek. Członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurent oraz likwidator spółki należącej do grupy spółek może powoływać się na działanie lub zaniechanie w określonym interesie grupy spółek, jeżeli spółka ujawniła swe uczestnictwo w grupie spółek.
Co to jest wiążące polecenie?
Spółka dominująca może wydać spółce zależnej należącej do grupy spółek wiążące polecenie dotyczące prowadzenia spraw spółki (wiążące polecenie), jeżeli jest to uzasadnione interesem grupy spółek.
Wiążące polecenie nie może być ustne. Obowiązuje forma pisemna lub elektroniczna i to pod rygorem nieważności.
Wiążące polecenie musi spełniać pewne wymogi i zawierać co najmniej:
- oczekiwane przez spółkę dominującą zachowanie spółki zależnej w związku z wykonaniem wiążącego polecenia;
- interes grupy spółek, który uzasadnia wykonanie przez spółkę zależną wiążącego polecenia;
- spodziewane korzyści lub szkody spółki zależnej, które będą następstwem wykonania wiążącego polecenia, o ile występują;
- przewidywany sposób i termin naprawienia spółce zależnej szkody poniesionej w wyniku wykonania wiążącego polecenia.
Czy wiążące polecenie trzeba wykonać? Kto ponosi odpowiedzialność za szkodę powstałą wskutek wykonania wiążącego polecenia przez spółkę zależną?
Odpowiedzi na te pytania znajdziesz we wpisie na tym blogu: Wiążące polecenia spółki dominującej, kliknij
Czytaj dalej >>>
