Odpowiedzialność członka zarządu w spółkach Skarbu Państwa jest – dzięki pewnym regulackom – nieco inna. Przede wszystkim podkreślić trzeba, że spółki z udziałem Skarbu Państwa to nie tylko te, znane z pierwszych stron gazet o tzw. istotnym znaczeniu dla gospodarki. Ale to też setki innych spółek i tysiące członków zarządów działający także w grupach kapitałowych. Uczestnictwo w zarządzie spółki Skarbu Państwa uchodzi za „ciepłą posadkę”, oczywiście do czasu odwołania.
Dziś sprawdzimy – czy z punktu widzenia zapisów podpisywanych kontraktów – rzeczywiście tak jest. I na co tak naprawdę decydują się członkowie zarządu ww. spółek, nie mając zazwyczaj świadomości znaczenia klauzul, pod którymi składają własnoręczny podpis.
Podpis, który w przyszłości może stać się niczym cyrograf w Fauście Goethego.
Odpowiedzialność członka zarządu w spółkach Skarbu Państwa
– na początek garść przepisów
Ustawa kominowa czyli ustawa z 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami, która weszła w życie 9 września 2016 r. Częściowo uchyliła i zastąpiła zasady mające zastosowanie do członków organów spółek wynikające dotychczas z ustawy kominowej, tj. ustawy z 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi.
Zmiany w zakresie sposobu wynagradzania członków organów zarządzających spółek dotyczą zarówno podstaw ich zatrudnienia, jak i płac. Wyodrębniono dwa elementy
- tj. wynagrodzenie podstawowe
- oraz uzupełniające stanowiące w istocie roczną premię za rok obrotowy uzależnioną od spełnienia określonych warunków (celów zarządczych).
Umowy o świadczenie usług zarządzania w miejsce umów o pracę
W zakresie stosunku prawnego dotyczącego pełnienia funkcji przez członka organu zarządzającego nowa ustawa kominowa wprowadziła jednolity model jego nawiązywania. Wskazano, że powinny to być umowy o świadczenie usług zarządzania, czyli umowy cywilnoprawne. Tym samym wyłączność otrzymały kontrakty menedżerskie, a wykluczone jest zawieranie umów o pracę.
Wcześniej natomiast zarządzanie odbywało się zarówno na podstawie umów o pracę, jak i kontraktów menedżerskich. Przy czym warunki tych ostatnich po wejściu w życie nowej ustawy uległy istotnej zmianie.
„Wzorcowa” umowa o świadczenie usług zarządzania
Ustawa kominowa nie zawiera wzoru umowy z członkiem zarządu.
Wzór taki, nazwany wzorcową umową o świadczenie usług zarządzania, stanowi załącznik do dokumentu podpisanego przez Prezesa Rady Ministrów zatytułowanego „Zasady nadzoru właścicielskiego nad spółkami z udziałem Skarbu Państwa”.
W dokumencie tym zalecono spółkom Skarbu Państwa dążenie do stosowania ww. Zasad.
Przyjrzyjmy się zatem jak w rekomendowanym wzorze, która jest podpisywana przez członków zarządów uregulowane są zasady odpowiedzialności.
§7.
Odpowiedzialność Zarządzającego
- Zarządzający ponosi odpowiedzialność wobec Spółki za szkody wyrządzone w czasie wykonywania przez niego przedmiotu Umowy, będące następstwem niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków Zarządzającego wynikających z Umowy lub z przepisów prawa.
- Odpowiedzialność, o której mowa w ust. 1, jest niezależna od odpowiedzialności Zarządzającego, którą ponosi on z tytułu pełnienia Funkcji, określonej przepisami prawa, w szczególności Kodeksu spółek handlowych.
Odpowiedzialność szersza niż w k.s.h
Oznacza to, że odpowiedzialność członków zarządów spółek Skarbu Państwa, którzy zawarli wzorcową umowę o świadczenie usług w zakresie zarządzania jest szersza i niesie więcej ryzyk niż odpowiedzialność członków zarządów, którzy mają inne umowy lub nie mają ich wcale.
Dlaczego?
Członek zarządu spółki Skarbu Państwa odpowiada nie tylko na zasadach kodeksu spółek handlowych, gdzie trzeba mu udowodnić szereg przesłanek tej odpowiedzialności, ale ponosi także odpowiedzialność po prostu za niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków zawartych w umowie.
Doświadczenie życiowe podpowiada, że nie jest trudno sformułować zarzut np. nienależytego wykonanie obowiązków, a w każdym razie prościej niż udowodnić komuś działanie na szkodę spółki.
Tym bardziej, że obowiązki Zarządzającego w omawianym wzorze umowy zostały rozpisane dość ogólnie i obejmować mogą wiele sytuacji.
Warto przyjrzeć się sformułowaniom: §2. Prawa i obowiązki Zarządzającego
1. Zarządzający zobowiązuje się do świadczenia Usług:
- Z najwyższą starannością, sumiennością i profesjonalizmem wymaganym w powszechnie przyjętych standardach zarządzania, z zachowaniem lojalności wobec Spółki i dbałości o materialne i niematerialne interesy Spółki. Przy przyjęciu zasady podejmowania ryzyka uzasadnionego gospodarczo i z uwzględnieniem ryzyka uzasadnionego z punktu widzenia realizowanych przez Spółkę zadań;
- W sposób zgodny z interesem Spółki i prowadzący do jej rozwoju, w szczególności poprzez osiągnięcie celów postawionych Spółce, w tym planowanych wyników gospodarczych i zamierzonej pozycji na rynku, wzrostu wartości jej aktywów. A także kreowanie pozytywnego wewnętrznego i zewnętrznego wizerunku Spółki.
Nietrudno sobie wyobrazić, że przeprowadzenie np. restrukturyzacji i zwolnienie określonej ilości pracowników, z których część wygra pracownicze procesy, zostanie uznane za działanie sprzeczne z „powszechnie przyjętymi standardami zarządzania” albo nawet za działania z przekroczeniem ryzyka uzasadnionego gospodarczo”, skoro spółka będzie musiała wypłacić pracownikom zasądzone kwoty odszkodowań.
W zasadzie z zarzutem przekroczenia ryzyka gospodarczego może spotkać się prawie każda decyzja członków zarządu.
Inna sytuacja: decyzje członków zarządu będą na tyle nietrafione, że nie będą się oni cieszyć szacunkiem wśród pracowników – a zatem nie wykreują pozytywnego, wewnętrznego wizerunku.
Takich przykładów można mnożyć, będą one uzależnione też od branży, w której działa dana spółka.
Odpowiedzialność członków zarządu w spółkach Skarbu Państwa
– zakończenie
Czy zatem jest jakiś sposób na zabezpieczenie członków zarządu spółki z udziałem Skarbu Państwa?
Odpowiedź na to pytanie najlepiej obrazuje zdanie:
„W biznesie nie dostajesz tego, na co zasługujesz, dostajesz to, co wynegocjujesz” (Cehster Karass).
A jeśli jeszcze masz chwilę, to zapraszam Cię na szkolenia VOD, w tym:
- Jakie pytania zadać przed powołaniem do zarządu?
- Odpowiedzialność członka zarządu od powołania do odwołania.
- Rezygnacja członka zarządu
- Odwołanie członka zarządu
- Absolutorium fakty i mity
- Odpowiedzialność prokurenta
- Odpowiedzialność wekslowa członka zarządu
Pozostańmy w kontakcie:
Zapraszam też na zakupy po wzory dokumentów przydatne członkom zarządu:
- Autorskie wzory rezygnacji z funkcji członka zarządu
- Uchwała w przedmiocie powołania członka zarządu spółki z o.o.
- Uchwała w przedmiocie powołania członka zarządu spółki akcyjnej
- Umowa z prokurentem
- Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy
- Kontrakt menedżerski
- Uchwała absolutorium dla członka zarządu
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }